Rechters en officieren van justitie kunnen bij het opleggen van geldboetes rekening houden met de financiële draagkracht van de verdachte. Het idee daarachter is dat met het opleggen van variabele geldboetes niet alleen in gelijke mate vergeld kan worden, maar ook dat met het aanpassen van de boetehoogte verdachten beter weerhouden kunnen worden van het opnieuw plegen van hetzelfde strafbare feit. Voor een miljonair heeft een boete van 100 euro tenslotte veel minder impact dan voor een bijstandsmoeder die de eindjes nauwelijks aan elkaar kan knopen.
In opdracht van het WODC onderzocht DSP-groep de toepassing van het draagkrachtbeginsel door rechters.